Agenda-Initi­atief Mili­euzone ten behoeve leef­baarheid Noord

Al jaren is bekend dat de luchtkwaliteit voor veel inwoners in Zaanstad Noord die dicht bij de N203 wonen onvoldoende is. Platform Krommenie haalde in hun brief aan de raad aan dat in Krommenie en Assendelft 17 duizend gezonde levensjaren verloren gaan door de te hoge fijnstofconcentratie. De oplossing is de verkeersdruk te verminderen en de uitstoot van het doorgaande verkeer te verlagen. Een A8/A9-verbinding lijkt na de uitspraken van minister Harbers (infrastructuur) over Rijksfinanciering en het recente negatieve ICOMOS-advies aan Unesco verder weg dan ooit.

Om de luchtkwaliteit in het gebied Krommenie/Assendelft/Wormerveer te verbeteren moet er daarom gezocht worden naar alternatieven. Een mogelijke maatregel die tijdens het ZMP kort besproken is betreft het onderzoeken van milieuzonering. Het weren van de meest vervuilende auto’s en vrachtwagens op het tracé N203 kan – in samenhang met andere maatregelen – een stuk verlichting geven voor de bewoners. TNO heeft voor Amsterdam een groot onderzoek uitgevoerd naar de effecten van het invoeren van een milieuzone voor dieselauto’s met emissieklasse 4 [1]. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat minder dan 5% van de personenauto’s in 2020 in de regio Amsterdam niet voldeed aan de emissieklasse 4, waardoor de maatregel relatief weinig weggebruikers treft. Het onderzoek nam verder aan dat de berijders van de vervuilende dieselauto’s overstappen op benzineauto’s en dat de milieuzone per saldo niet tot minder gereden kilometers zou leiden, kortom alleen een andere samenstelling van het wegverkeer. De impact op de luchtkwaliteit is onverminderd groot: de stikstof- en fijnstofuitstoot daalt tussen de 2 en 3%, ultrafijnstofuitstoot daalt rond de 10% en de roetuitstoot neemt af tussen de 25% en 33%. Deze cijfers zijn berekend voor de gehele zoneringsgebieden, pal langs doorgaande wegen zullen de effecten veel groter zijn. Royal HaskoningDHV heeft eenzelfde onderzoek voor Den Haag uitgevoerd en komt tot vergelijkbare resultaten [2]. Echter becijfert Royal HaskoningDHV wel een hoger effect op NOx, deze zou in Den Haag bij een emissieklasse 4-zone tot 10% kunnen dalen.

De onderzoeken halen ook een positief uitstralingseffect aan: doordat mensen hun oude dieselauto’s zullen vervangen door schonere voertuigen verbetert ook de luchtkwaliteit buiten de milieuzone. TNO becijferde voor Amsterdam dat dit effect voor de buitenwijken van de stad (IJburg en Nieuw West) tussen de 20 en 60% van de luchtkwaliteitswinst is die behaald wordt binnen de milieuzones. Een milieuzone is dus een mogelijkheid om relatief snel een aanzienlijke verbetering te realiseren van de luchtkwaliteit. De Provincie Noord-Holland benoemde in het Factsheet Leefbaarheid N203 Krommenie een milieuzone als een van de belangrijkste opties om op korte termijn de leefbaarheid in Zaanstad Noord te verbeteren. Daarnaast is een bijkomend voordeel dat de stikstofemissies dalen, waardoor er ook een positieve impact is op het aanliggende natuurgebied. Dit geeft ook meer ruimte voor woningbouwprojecten in Noord om toch sneller van de grond te komen.

Wegbeheer

Het tracé N203 heeft twee wegbeheerders: de provincie Noord-Holland en de gemeente Zaanstad. De gemeente Zaanstad is wegbeheerder op de N203 tussen de brug t.h.v. het Karnemelkspad in Wormerveer en de Hempont. Tussen Wormerveer een de A9 is de provincie de wegbeheerder. Beide wegbeheerders kunnen onafhankelijk van elkaar via een verkeersbesluit een milieuzone instellen op het wegdeel in hun beheer conform landelijke normen. De inwoners van Krommenie en Assendelft hebben er het meeste baat bij wanneer de provincie een milieuzone instelt op de N203 tussen de gemeentegrens bij Krommenie en de N246. Hierdoor gaat de milieuzonering gelden voor al het doorgaand verkeer vanuit Kennemerland dat door de Zaanstreek rijdt. Zoals eerder benoemd ziet de provincie een milieuzone als een serieuze optie om op hun deel van het tracé d luchtkwaliteit te verbeteren. Een alternatief betreft het instellen van een milieuzone door de gemeente Zaanstad in Wormerveer (Wandelweg). Met een dergelijke beslissing heeft Zaanstad het verbeteren van de luchtkwaliteit zoveel mogelijk in eigen hand. Immers kan de Zaanse raad hier zelf een besluit toe nemen en is dit op korte termijn realiseerbaar. Deze gemeentelijke milieuzone moet het voor doorgaand verkeer vanuit Kennemerland richting Amsterdam met een oude dieselmotor zo onaantrekkelijk mogelijk maken om via Zaanstad te rijden en er in ieder geval voor zorgen dat de route via Wormerveer niet meer gekozen wordt. Mogelijk kent een dergelijke milieuzone net als in Amsterdam een positief uitstralingseffect richting Krommenie en Assendelft.

Bij het aanleggen van een gemeentelijke milieuzone op de Wandelweg is het wel van groot belang dat omrijbewegingen worden voorkomen, zodat niet de woonbuurten achter de N203 te maken krijgen met een stroom oude dieselvoertuigen die het deel van de N203 waar de milieuzone geldt proberen te ontwijken. Onderstaande kaart geeft een impressie van een mogelijke uitwerking voor welke straten belangrijk zijn om de milieuzone in te stellen. Dit betreft de Kerkstraat, Lindenlaan en de Zaanbocht. Dit sluit alle logische doorgaande wegen af richting Zaanstad Zuid voor het te weren verkeer.

Financiën

Het aanleggen van een systeem om geautomatiseerd de milieuzone te handhaven is vrij kostbaar in aanschaf. De stad Utrecht heeft in het verleden 1,4 miljoen euro uitgegeven aan het systeem. Hier speelde mee dat toentertijd veel opstartkosten gemaakt moesten worden door interne kosten en externe inhuur van experts. De kosten voor de camera’s en de software bedroeg 230 duizend euro (gehele centrum Utrecht), maar dit is qua schaal niet vergelijkbaar met het systeem in deze context voor de Wandelweg, Kerkstraat, Lindenlaan en de Zaanbocht. Zonder marktuitvraag is het gissen naar de exacte kosten, maar een realistische bandbreedte lijkt tussen de 100 en 200 duizend euro. Hiervoor zou door de raad nog dekking gevonden moeten worden.

Vragen raad

Graag horen we van de fracties hoe zij aankijken tegen de volgende zaken:

1.

Onderschrijven de fracties dat een milieuzone een aanzienlijke bijdrage kunnen leveren aan

het verbeteren van de luchtkwaliteit in Zaanstad Noord op korte termijn?

2.

Vindt u dat Zaanstad samen met de provincie moet onderzoeken hoe het tot een

gezamenlijke milieuzone (over het gehele N203 tracé door Zaanstad Noord) kan komen?

3.

Mocht uit dit onderzoek blijken dat de provincie pas op de langere termijn een milieuzone

op het wegdeel in provinciaal beheer wilt realiseren, ziet u dan ook de voordelen van een

gemeentelijke milieuzone in Wormerveer?

4.

Vindt u dat Zaanstad moet inzetten op een emissieklasse 4 milieuzone (hoogste standaard

die nu mag) of ziet u meer draagvlak voor een emissieklasse 3 milieuzone (lagere standaard)?

5.

Bent u bereid om bijvoorbeeld vanuit de algemene middelen eenmalig een investering in

zo’n gemeentelijke milieuzone te doen? Of ziet u een andere mogelijkheid om de eenmalige

investering mee te dekken?

Graag gaan we met de fracties hierover in gesprek.

Namens de fractie Partij voor de Dieren Zaanstad

Melchior Mattens

[1] TNO 2019 R11546: Luchtkwaliteitseffecten van de voorgestelde milieuzones voor dieselpersonen- en bestelauto’s en van de voorgestelde geografische uitbreiding in het jaar 2020, 25 oktober 2019

[2] Onderzoek effecten milieuzone Den Haag
(raadsinformatie.nl)