Agenda-initi­atief voor het behoud van bomen

Bomen zijn erg belangrijk voor mens en dier.

• Bomen produceren zuurstof en zorgen zo voor frisse lucht;
• Bomen geven schaduw en voorkomen zo hittestress;
• Bomen bevorderen de biodiversiteit;
• Bomen zijn onmisbaar voor veel dierensoorten;
• Bomen nemen veel water op en kunnen zo wateroverlast tegengaan;
• Bomen bevorderen de fysieke en mentale gezondheid;
• Bomen brengen sfeer; oude bomen zijn beeldbepalend;
• Bomen zijn economisch belangrijk: een huis in een straat met bomen is meer waard;
• Bomen zorgen voor minder fijnstof en CO2;
• Bomen dempen geluid.

Bomenbeleidsplan 2009

In Zaanstad geldt een herplantplicht voor bomen die gekapt worden en waarvoor een kapvergunningplicht geldt. Bomen dienen binnen twee jaar te worden herplant. Bovendien geldt een boomnorm van minimaal 0,4 boom per inwoner. Dit zijn belangrijke regels uit het Bomenbeleidsplan uit 2009.

Er is de raad een update toegezegd van het Bomenbeleidsplan; helaas wordt dat steeds uitgesteld. Wij leveren met dit initiatief input voor een nodige actualisatie van het nieuwe beleidsplan. Deze input betreft het beleid en de uitvoering.

Waarom een update?

Gaat alles goed met de bomen in Zaanstad? Helaas niet. Er wordt op dit moment erg veel gekapt. Zowel in het kader van stadsontwikkeling, rioleringswerkzaamheden als achterstallig onderhoud. Ook gebeurt het helaas te vaak dat de verkeerde bomen gekapt worden, zoals bijvoorbeeld in Krommeniedijk. Ook komt het voor dat zonder vergunning wordt gekapt, zoals onlangs gebeurde met zes bomen aan de Fortuinlaan in Krommenie.

Daar kwamen de kap van honderden bomen op het Hembrugterrein en bomen langs het spoor door ProRail nog bij. De grote aantallen waarom het gaat en de onduidelijkheid over de noodzaak van de kap veroorzaakt veel publieke onrust.

Deze onrust neemt alleen maar toe door het verdwijnen van groen in het kader van de bouw van 15.000 - 20.000 woningen. Inwoners maken zich daar zorgen over. Blijft er nog wel voldoende groen over in Zaanstad? Wordt verdwenen groen gecompenseerd? Wordt er in de nieuwe wijken wel groen voorzien, worden deze wijken wel leefbaar? Blijft de gemeente zich wel aan de norm van minimaal 0,4 boom per inwoner houden? Bomen vormen de groene longen van de stad en houden onze stad aantrekkelijk en gezond.

Ook zijn er zorgen over herplant. Er is sprake van een aanzienlijke achterstand. De termijn van twee jaar wordt niet gehaald terwijl onduidelijk is wat de reden daarvan is. En vindt herplant altijd plaats in de buurt waar gekapt wordt? En wat hebben we aan die dunne stammetjes die herplant worden in de plaats van hoge, mooie bomen? Er zijn in Zaanstad al betrekkelijk weinig oude bomen. In de Tweede Wereldoorlog is er heel veel gekapt in de Zaanstreek, dus echt veel oude bomen hebben we toch al niet. De zorg over het kappen van bomen wordt nog bevorderd voor door slechte communicatie. Soms wordt er pas meegedeeld dat er gekapt gaat worden als de bomen al weg zijn, zoals in de Rosmolenbuurt. Ook de kap door ProRail heeft ons overvallen. Wij missen ook een eenvoudig te vinden lijst waarop je kunt zien wanneer en waar welke bomen worden herplant. Het is ook niet duidelijk of de herplantplicht ook geldt voor bomen op gebied in eigendom van de provincie en Staatsbosbeheer. Tevens is er onduidelijkheid of de bomen in het Vijfhoekpark en het Hembrugterrein meetellen voor de boomnorm.. En wanneer is de onderhoudsslag eens afgelopen?

Voorstellen voor actualisatie van het Bomenbeleidsplan 2009

De indieners van dit agenda-initiatief komen met voorstellen voor een update van het Bomenbeleidsplan met het doel om de hierboven gesignaleerde knelpunten aan te pakken. Wij horen graag hoe andere fracties hierover denken en hopen op veel medestanders.

Aanbeveling 1: Stel een groenwacht aan, die verantwoordelijk is voor het hele bomenbeleid en die als laatste de uitvoering van een kap controleert

Toelichting:

Wij stellen vast dat een aantal knelpunten wordt veroorzaakt door een onvoldoende uitvoering geven aan en handhaving van het Bomenbeleidsplan. Het Bomenbeleidsplan geeft over het algemeen een helder kader voor vergunningverlening en communicatie.

Om een juiste uitvoering te verzekeren stellen wij voor een fulltime groenwacht aan te stellen die toezicht houdt op een juiste uitvoering van het bomenbeleid; van boomkeuze en onderhoud tot handhaving en verwezenlijking van de minimale norm van 0,4 per inwoner bij (nieuw)bouwplannen. Deze groenwacht controleert of kap echt nodig is, en of de bomennorm- en groennorm wordt gehaald. De groenwacht beschikt over voldoende juridische kennis om de normen te doorgronden en toe te passen. De groenwacht is tevens

verantwoordelijk voor de communicatie en rapporteert ten minste jaarlijks aan de gemeenteraad.

Aanbeveling 2: Stel voor wijken waar nieuwbouw en stadsontwikkeling plaatsvindt een groennorm vast van minstens 25 %, te realiseren in de betreffende wijk en benoem dit in de omgevingsvergunning

Toelichting:

Door nieuwbouw en stadsontwikkeling verdwijnen bomen en groen. Gelet op de norm van minimaal 0,4 boom per inwoner, zal het bomenbestand per nieuwe inwoner met 0,4 boom moeten toenemen. Per saldo moet het aantal bomen toenemen. Dit aantal van 0,4 boom per inwoner hoeft echter niet altijd binnen het betreffende project te worden gerealiseerd.

Wij vinden wel dat voor het oppervlak aan groen binnen een nieuwbouwproject een norm moet zijn, om te voorkomen dat groenloze nieuwbouwwijken ontstaan.. Groen in een wijk is immers van groot belang voor de leefbaarheid, aantrekkelijkheid, en klimaatbestendigheid. Het is juist nu, gelet op de plannen die er zijn om 15.000 - 20.000 woningen te bouwen, belangrijk dat groen daar een plek in krijgt.

In het Groen- en Waterplan wordt weliswaar voorgesteld dat groen gecompenseerd dient te worden, maar een concrete norm ontbreekt. Daarom stellen wij een groennorm voor, die inhoudt dat minstens 25% van het oppervlak van het plangebied bij nieuwbouw en stadsontwikkeling wordt bestemd voor openbaar groen. Bij dit groen kan ook gedacht worden aan postzegelparkjes, openbare geveltuintjes en zelfs aan Tiny Forests, die wijken een heel ander aanzien kunnen geven. Zodat verstening wordt tegengegaan en biodiversiteit bevorderd. Om ervoor te zorgen dat groen van meet af aan een plek krijgt in nieuwbouwplannen moet er verplicht een groenparagraaf in omgevingsplannen worden opgenomen.

Aanbeveling 3: Kap bij herinrichting, stadsvernieuwing en onderhoud niet massaal, maar beoordeel per boom of kap nodig is. Zorg dat geen “kaalslag” ontstaat

Toelichting:

Het duurt lang voordat na herplant weer een volwaardige boom is gegroeid. Het is belangrijk om bij stadsvernieuwing, onderhoud en herinrichting die bomen te behouden die behouden kunnen blijven. Beoordeel dat per boom. Het is belangrijk dat er een duurzaam beheer en onderhoud komt voor een vitaal en gezond bomenbestand, waarbij bomen de kans hebben om oud te worden. Om duurzaam beheer te verkrijgen zou ook overwogen kunnen worden om projectontwikkelaars ook verantwoordelijk te maken voor het onderhoud van de bomen na oplevering.

Aanbeveling 4: Onderzoek hoe bomen beter oud kunnen worden in Zaanstad

Aanbeveling 5: Kijk waar in Zaanstad een Hoofdbomen-structuur ingevoerd kan worden

Toelichting:

Om oudere bomen te bevorderen kan gedacht worden aan het instellen van een Hoofdbomen- structuur langs straten die voor de ruimtelijke kwaliteit van Zaanstad belangrijk zijn. Een Hoofdbomenstructuur beschikt over voldoende groeiruimte (minimaal 25 m3). Bij aanplant moet sprake zijn van een stamomtrek met een diameter van minstens 25 cm.

Aanbeveling 6: Zorg voor tijdige en duidelijke communicatie. Publiceer informatie over kapvergunningen, herplant, handhaving van de bomennorm en van de voorgestelde groennorm op inzichtelijke wijze weer op de gemeentelijke website. Maak bij voorkeur een gemeentelijke bomenkaart

Toelichting:

Informatie over bomen zou met twee klikken te vinden moeten zijn. Ook als de gemeente merkt dat ProRail naast het spoor kapwerkzaamheden verricht, zou de gemeente daar duidelijk over moeten communiceren.

Op dit moment is er voor kap op niet openbare plaatsen geen kapvergunning nodig.. De gedachte daarachter was om de administratieve belasting door veel “kleine” aanvragen van particulieren voor kappen van een boom in voor- of achtertuin te verminderen. In de praktijk blijkt echter dat het ontbreken van een vergunningplicht voor het kappen op niet openbaar terrein ongewenste gevolgen heeft.

Zo zijn onlangs honderden bomen door ProRail gekapt, zonder dat de gemeente daarvan op de hoogte zou zijn geweest. Met als gevolg een kaalslag langs het spoor, terwijl er geen afweging is geweest over de noodzaak. En met publieke commotie als gevolg.

Het verdient daarom aanbeveling dat, als meer dan vijf bomen per jaar worden gekapt, wel een vergunningplicht geldt. Deze aanpassing maakt een afweging over grootschalige kapplannen mogelijk, terwijl de burger die een vergunning voor kap van een enkele boom aanvraagt nog steeds wordt ontzien.

Aanbeveling 7: Neem in de APV op dat voor het kappen van meer dan vijf bomen per jaar op niet openbaar toegankelijke plaatsen een kapvergunning is vereist

Toelichting:

Op grond van de APV is voor het dunnen van bos nu geen kapvergunning nodig. In de praktijk is gebleken dat het bij onderhoudskap om grote hoeveelheden bomen kan gaan, en dat daardoor publieke onrust kan ontstaan. Hierboven is de eis per jaar opgenomen om z.g. ‘salamitactiek’ tegen te gaan.

Aanbeveling 8: Neem in de APV op dat de uitzondering op de vergunningplicht bij dunnen van bos alleen van toepassing is als sprake is van een door B&W goedgekeurd groenbeheerplan, waaruit blijkt dat sprake is van een verantwoord groenbeheer

Toelichting:

In de praktijk blijkt dat het bij uitdunnen om grote aantallen bomen kan gaan. Bij het Hembrugterrein betrof in 2016 het uitdunnen 600 bomen. Ook daarover is commotie ontstaan. Mensen vragen zich af of het uitdunnen wel nodig is en of het op de juiste manier gebeurt. Om onduidelijkheid te voorkomen stellen wij voor dat, om zonder kapvergunning dergelijk beheer toe te passen, sprake moet zijn van een door een groendeskundige opgesteld en door B&W goedgekeurd beheerplan.

Namens de fracties van

GroenLinks, Romkje Mathkor
PvdD, Melchior Mattens
SP, Evert Hartog

Dit agenda-initiatief is op 24 mei en en 21 juni 2018 in de gemeenteraad besproken. Er wordt niet over gestemd.

De schriftelijke reactie van het college over de voortgang vind je hier.