Zwerfvuil: leg verant­woor­de­lijkheid bij wie eraan verdient

Voorzitter, dank u wel.

Geld verdienen aan spullen die nauwelijks een ander doel hebben dan linea recta de prullenbak in. Of, nóg erger, op straat gegooid worden. Als dit initiatief van D66 tot mooie resultaten leidt, dan hoeven wij het onze niet meer in te dienen.

Supermarkten, fastfoodketens en horecabedrijven maken hoge winsten op de verkoop van hun producten, maar de opruimkosten van hun zwerfvuil zijn voor de belastingbetaler; en ook het milieu betaalt een hoge prijs. Dat is natuurlijk niet eerlijk. We moeten van “de vervuiler verdient” naar “de vervuiler betaalt”.

Met oog op de lange termijn moeten niet- en slecht recyclebare wegwerpverpakkingen verdwijnen. Dan doen we ook meteen iets aan de uitputting van de aarde, verschuiven we earth overshoot day naar achteren ipv naar voren, en zadelen we toekomstige generaties niet op met het eindeloos opruimen van andermans troep. De Omgevingswet is ook heel duidelijk over te kiezen oplossingsrichtingen: “Duurzame ontwikkeling is het kerndoel", staat in de memorie van toelichting, "bij de toepassing van de Omgevingswet zijn niet alleen de behoeften van de huidige generatie, maar ook die van toekomstige generaties van belang.”

Dus daarom de volgende antwoorden op de vragen van D66:

• Zo snel mogelijk invoeren?

Jazeker! Gisteren verscheen een artikel dat supermarkten nog nauwelijks werk maken van beter recyclebare verpakkingen, dus kennelijk is de druk niet hoog genoeg.

• Welke set regels dan?
  

De Partij voor de Dieren zou - regel 1 - de straal willen uitbreiden naar 150 meter, voor de supermarkten, de fastfoodketens en de horeca. Zo kunnen we degenen die inkoopmacht hebben én het meeste afval produceren, dwingen om creatief te worden om hun verpakkingen aan te passen. Dit zal de productie van zwerfvuil afremmen.

In de regels die nu gelden, staat dat bedrijven alleen verantwoordelijk zijn voor het opruimen van afval uit hun eigen inrichting. Dat is niet logisch. Mensen verblijven in de omgeving van die bedrijven, omdát dat bedrijf daar zit. Niemand rijdt naar de McDo puur en alleen om daar zijn asbak leeg te gooien. Maar als je daar dan toch zit te eten… Ons voorstel zou zijn om die groepen bedrijven, die ik net genoemd heb, verantwoordelijk te maken voor AL het afval binnen die 150 meter. Ik zou graag willen weten van de wethouder of dat wettelijk gezien mogelijk is.

• Scholen, busstations en NS-treinstations?

Scholen verdienen niet aan afval. Ik betwijfel of we scholen, met de beperkte capaciteit die we ze toch al gunnen, hier verantwoordelijk voor kunnen maken, maar ze kunnen er wel een rol in spelen; middels educatie over zwerfvuil, klimaat en biodiversiteit. NS- en busstations: voor zover er kiosken en andere winkels zijn. Vervoerders moeten dat niet gaan doorberekenen in het trein- of buskaartje, dan wordt het OV duurder. Dat kan niet de bedoeling zijn.

• En dan de handhaving

Gisteren verscheen nieuw en belangwekkend onderzoek van Investico naar het functioneren van de Omgevingsdiensten. Het blijkt, bijvoorbeeld, dat er ontzettend weinig gehandhaafd wordt, en dat de richtlijn, die voor een voor een schone, veilige en gezonde leefomgeving moet zorgen, vaak niet wordt gebruikt. Soms zelfs op last van gemeenten en provincies. Dus, welke mogelijkheden zien we: dat we inzicht krijgen in het functioneren van onze OD; indien nodig dat dat functioneren verbetert; en dat de OD voldoende mensen en middelen heeft. Hierop ook graag een reactie van de wethouder.

Ter afsluiting, voorzitter. Zoals criminoloog Kluin in De Groene zegt: ‘Om het systeem te laten werken, moet je natuurlijk wel af en toe de zwaarste sancties inzetten.’ Anders is ELKE maatregel die we vanavond bedenken, een tandeloze tijger. Dank u wel.

Tweede termijn

Als reactie op collega Karst over die mindset: het gaat ons inderdaad om dat we vooral de productie van afval verminderen door die 150 meter, door die straal flink te verhogen, vooral ook omdat je daarmee ook andere problemen aanpakt en verkleint, zoals klimaat en uitputting van grondstoffen, en dus niet alleen maar op het niveau van een nette openbare ruimte waar u mee begon.

En dan nog even aan wethouder Slegers, volgens mij was het de directeur van Tata die onlangs zei: "De overheid is gewoon niet streng genoeg voor ons geweest", en als de gemeente en de OD alleen met de ondernemers aan tafel zitten, dan denk ik toch, die ondernemers verdienen heel veel geld aan dat afval dus die hebben er nogal een belang bij om dat uit te stellen en te sussen. En dan vraag ik me af: wie vertegenwoordigt in dat 'goede gesprek' met die ondernemers dan de andere belangen, de kwetsbare waarden?