Agenda-initi­atief PvdD en ROSA over zwerf­afval besproken in het Zaanstad Beraad

De Partij voor de Dieren Zaanstad diende samen met ROSA een agenda-initiatief over de aanpak van zwerfafval in. 28 februari 2019 stond dit op de agenda.

Zaanstad heeft zich aangesloten bij de proef Nederland Schoon, waarbij burgers worden aangespoord om zwerfafval op te ruimen. Dit is een initiatief van het bedrijfsleven, gedreven door financiële belangen. De (verpakkings-)industrie hoopt zo te voorkomen dat statiegeld zal worden ingevoerd op onder meer blikjes en petflessen. Schuttevaer van ROSA lichtte toe dat uit onderzoek blijkt dat juist de uitbreiding van statiegeld veel zwerfafval voorkomt. Dit heeft een veel groter effect dan het achteraf op laten ruimen door vrijwillige burgers. 95% van de blikjes en flesjes worden teruggebracht als er statiegeld op zit. Het afwentelen van het zwerfafvalprobleem op de burger leidt dus tot een toename van het zwerfafval, terwijl het bedrijfsleven zegt dit te willen bestrijden. Er is geen sprake van eerlijke informatie, maar van marketing.

Er zitten nog meer haken en ogen aan de proef NL Schoon. Zou deze slagen - wat het geval is als er 70% minder zwerfafval gemeten wordt - dan zouden ook alle acties stoppen: de prullenbakken worden weggehaald en de campagne stopt. De vraag is ook, hoe lang afval rapen (bijvoorbeeld het zogenaamde ploggen) populair blijft. Bovendien wijken de officiële metingen in het kader van NL Schoon positief af van de gegevens uit de app Litterati, waar vrijwilligers foto’s en locaties plaatsen van het zwerfafval dat zij oprapen. Bij de officiële metingen worden geen stuks zwerfafval geteld, maar wordt gevraagd naar de ‘beleving’ over een stukje grond. Uit de gegevens van Litterati blijkt ook dat er bijna geen dingen met statiegeld zomaar op straat worden gegooid. NL Schoon is dus geen kwestie van ‘Baat het niet, dan schaadt het niet’. De portefeuillehouder, wethouder Slegers, wordt gevraagd om daarom het gebruik van de app Litterati te promoten.

Door de aandacht te vestigen op het zwerfafval gaat het niet, zoals de SP terecht opmerkte, over belangrijke onderwerpen als verspilling van energie en grondstoffen. De productie van wegwerpproducten moet drastisch worden verminderd. Al met al is het zorgelijk dat de wethouder schriftelijk heeft laten weten dat hij NL Schoon als mogelijk alternatief ziet voor de statiegeldalliantie.

In een eerste reactie op de bespreking zegt wethouder Slegers dat hij het agenda-initiatief vertaalt als 'zwerfafval moet je gewoon laten liggen want dat helpt niet'. Op het verzoek om de Litterati-app te promoten reageert de wethouder met veel woorden afwijzend. Hij zegt aandacht te willen besteden aan bewustwording bij inwoners, onder andere via handhaving, maar noemt geen concrete maatregelen daartoe. Hij staat nog steeds achter het 'baat het niet, dan schaadt het niet’ van NL Schoon. Wel neemt hij terug dat hij het ziet als alternatief voor de uitbreiding van statiegeld, want hij staat ook 100% achter de statiegeldalliantie. Hij heeft ervoor gekozen om de proef met NL Schoon te faciliteren, juist omdat de uitbreiding van statiegeld twee jaar is uitgesteld. Hij zegt toe de gemeenteraad bij de evaluatie van de proef te betrekken, bij voorkeur in een Zaanstad Beraad. Dit heeft ook de voorkeur van de indieners van het agenda-initiatief.